به نقل از «شبستان»

معرفی کتاب/تشیع در مسیر تاریخ

تاریخ انتشار: ۷ مرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۳۳۶۷۳۶

انگیزه سید حسین‌محمد جعفری از نگارش کتاب تشیع در مسیر تاریخ، ارزشیابی علل شکل‌گیری شیعه و روند تکوین و توسعه آن با استفاده از مدارک موجود و به‌ویژه متون تاریخی است.

به گزارش خبرنگار گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، کتاب «تشیع در مسیر تاریخ» نوشته دکتر سید حسین محمد جعفری ترجمه دکتر سید محمد تقی آیت اللهی در 396 صفحه به نگارش درآمده است و در سال ۱۳۸۰ توسط دفتر نشر فرهنگ اسلامی منتشر شده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

 

مترجم کتاب تشیع در مسیر تاریخ را به روان پاک مربی، معلم، فقیه عالیقدر و پدرشان حضرت آیت الله العظمی آقای حاج سید محمد باقر آیت اللهی (عالم) طاب ثراه اهدا کرده است. این کتاب در یازده فصل و 12 بخش به رشته نگارش و ترجمه درآمده است.

 

در بخش پیش گفتار کتاب تشیع در مسیر تاریخ آمده است: «ظهور و تکوین دین اسلام موضوع بررسی ها و مطالعات متعددی اعم از تخصصی و عمومی بوده است اما مسئله عمده این است که علل و موجبات پیدایش تشیع و رشد و تکوین اولیه آن به هیچ وجه مورد بررسی و توجه کافی قرار نگرفته است. تاکنون بررسی این موضوع تا حد زیادی از طریق آثار ملل و نحل نظیر بغدادی، ابن حزم و شهرستانی انجام شده است و تصویری که آنان از تشیع نقش کرده اند، این است که این مذهب آیینی رافضی، ارتدادی و الحادی است که بر مبنای ملاحظات سیاسی و اقتصادی به وجود آمده است. در واقع ارزش آثار ملل و نحل برای درک مسایلی است که با آن درگیر هستیم اما با در نظر گرفتن وابستگی شدید این آثار به فرقه ای خاص و نیز خصومتی که به فرقه مخالف داشته اند چنین نتیجه گیری هایی کاملا طبیعی است».

«در عین حال می توان اساس نیرومندتر، معتبرتر و موثق تری را برای پژوهش و تحقیق در این زمینه در متون تاریخی یافت. بسیاری از این متون اسناد معاصر و قطعات قدیمی و اخبار موثق تری را ثبت کرده اند ولی دانشمندان و محققان در مطالعات خود درباره تشیع به ندرت به آثار واقعی و حقایق عینی و تاریخی توجه کرده اند البته سال های متمادی این متون به صورت دست نویس های قدیمی که در مجموعه هایی در عالم منتشر شده بودند در دسترس قرار داشته اند و تنها پس از بررسی و مطالعه کامل یک اثر امکان دارد که عبارت مورد نظر خود را یافت. با وجود این اکنون توجه به تتبع و تحقیق علمی در دنیای اسلام، از شرق گرفته تا غرب به ثمر رسیده است و هر پژوهشگری ماخذ قدیمی و اصیل تاریخی را با چاپ های تصحیح شده انتقادی به همراه مراجع کمکی ارزشمند فراوان در دسترس دارد».

 

در این اثر تلاش شده است تا عقاید، گرایش ها و روندهای نخستین که به تشیع در اسلام منش و ویژگی ممتازی داد، پیگیری و بازسازی کرد چون این عوامل همگی بر حول مسئله رهبری دینی متمرکز می شود. بحث ما تا حد زیادی در پاسخ این مسئله از دیدگاه تشیع دور می زند و ریشه های آن را در میان مسلمانان نخستین تا زمان امامت امام جعفر صادق (ع) بررسی می کنیم. در این زمان تمام عناصر اساسی تشیع ظاهر می شود و به صورت یک نظام هم بسته متشکل می گردد که محتوای آن آیین و احکام (اصول و فروع) مذهب تشیع اثنی اشری را مشخص می سازد.

 

در این اثر هدف این بود تا سیر تکوین آرمان اسلامی را (دیدگاه خاص رهبری دینی که نخستین بار پس از رحلت پیامبر پدیدار شد) بر اساس شواهد و ماخذ تاریخی بازسازی کرده و ارایه دهیم.

 

کتاب تشیع در مسیر تاریخ در فصل اول به موضوع ثقیفه و آغاز دسیسه ها می پردازد و در فصل دوم موضوع امامت امام علی (ع) و شیخین را مطرح می نماید. نوشکوفایی نهضت تشیع در فصل سوم این کتاب به طور مفصل و بر اساس اسناد تاریخی توضیح داده می شود و در فصل چهارم موضوع کوفه به عنوان پایگاه فعالیت شیعیان مطرح می شود. صلح امام حسن (ع) در فصل پنجم به طور مفصل و بر اساس اسناد معتبر تاریخی آمده است و شهادت امام حسین (ع) موضوع فصل ششم این کتاب است و بازتاب واقعی کربلا در فصل هفتم مطرح می شود. با فصل هشتم که نهضت توابون مورد بررسی قرار می گیرد. فصل نهم به مسئله داخلی شیعیان و انشعابات آنان اختصاص یافته است. در فصل دهم مسایل بنیادی تاریخی که زمینه را برای امام جعفر صادق (ع) مهیا کرده است، آمده و فصل پایانی نیز در حقیقت اوج مدار اصلی و زمینه اساسی این اثر را نشان می دهد.

 

دکتر سید حسین محمد جعفری پژوهشی اصیل و جامع درباره تشیع در اسلام عمدتا بر اساس قدیمی ترین ماخذ تاریخی و نه آثار ملل و نحل، انجام داده است و بدین ترتیب خلإ عمیقی را در زمینه مطالعات اسلامی پر کرده است، گرچه کتاب از اهمیت علمی و دانشگاهی برخوردار است لیکن برای خوانندگان عادی هم که علاقه مند به کسب آگاهی درباره دومین گروه بزرگ در اسلام هستند، می تواند بسیار جالب باشد.

 

دکتر جعفری در سال 1938 میلادی در شهر لکنهو هندوستان چشم به جهان گشود. او ابتدا علوم اسلامی را در یک مدرسه قدیمی اسلامی گذراند و سپس به اخذ دو درجه دکتری نایل شد. اولین درجه دکترای خود را از دانشگاه لکنهو هندوستان و دیگری را از دانشکده مطالعات شرق شناسی و آفریقاشناسی دانشگاه لندن اخذ کرد.

 

مولف سالها رشته مطالعات اسلامی را در دانشگاه های مالزیا در شهر کولالامپور و بیروت تدریس کرده است و در آنجا صاحب کرسی مطالعات اسلامی شیخ زید گردید و به ریاست بخش مطالعات مذهبی برگزیده شد تا سال 1976 که بیروت را ترک کرد. سمت نمایندگی دانشگاه بیروت را در بسیاری از مجامع و محافل، کنفرانس ها و سمینارهای بین المللی به عهده داشت و در زمینه های گوناگون اسلامی مطالب زیادی نوشته است.

 

وی در نوشتن دایره المعارف عربی المنجد، با نویسنده آن همکاری می کرده است. دکتر جعفری تحقیق جامعی نیز درباره مدارک و اسناد نهج البلاغه انجام داده است که ترجمه و شرح آن به زبان انگلیسی تهیه شده است.

 

 

 

 

پایان پیام/47

منبع: شبستان

کلیدواژه: بر اساس

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت shabestan.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «شبستان» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۳۳۶۷۳۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

علت ممنوعیت سریال مصری حشاشین؛ تحریف تاریخ ایران

«حشاشین» سریالی است که این روزها هم درباره محتوا و نوعِ ساختش صحبت می‌شود، هم کم‌کاری‌های مسئولین ذیربط برای ساخت اینگونه سریال‌ها و هم حذف از پلتفرم‌های نمایش‌خانگی که به واسطه ورود ساترا اتفاق افتاد. - اخبار فرهنگی -

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، این روزها سریالی به نام‌ «حشاشین» در کانون توجه منتقدان داخلی و خارجی قرار گرفته که در وهله اول نشان می‌دهد کشورهای منطقه  تأثیرگذاری تجاری، مالی و اجتماعی و فرهنگیِ ساخت سریال و فیلم را به خوبی درک کرده‌اند و شکل‌گیری برخی فستیوال‌ها و جشنواره‌های مرتبط در این زمینه و البته سرمایه‌گذاری گسترده در ساخت شهرک‌های سینمایی برای تولید پروژه‌های مشترک با کشورهای پیشرفته در صنعت سینما مشهود است.

البته نکته جالب توجه اینجاست که این کشورها ساخت سریال  با محور تاریخ کشورهای مختلف همسایه خود علاوه بر ساخت سریال براساس اسطوره‌های تاریخی خود را دستور کار  قرار داده‌اند و جای تردید نیست تمدن کشورمان ایران نیز دستمایه برخی از این تولیدات شده است، روزی غربی‌ها با فیلم «300» دست به کار می‌شوند و تاریخ ایران را به گونه‌ای دیگر (تحریف‌آمیز) روایت می‌کنند و امروز هم «حشاشین»  متولد می‌شود. 

این سریال چند نکته انتقادی را به وجود آورد؛ اول کم‌کاری مسئولین امر را نشان می‌داد که همتی برای سااخت سریال‌های تاریخی و پرتره وجود ندارد و سال‌ها باید منتظر بمانیم تا سریالی اصطلاحاً‌ در قالب الف ویژه به سرانجام برسد حال آنکه کشورهای دیگری در جهان عرب همچون دست‌اندرکاران «حشاشین» با کمترین زمان چنین سریال با کیفیت ساختاری را ارائه دادند. در وهله دوم اما این سریال به تحریف تاریخی پرداخته که اگر کماکان مسئولین امر به وعده و وعید ادامه دهند و خبری از کار عملیاتی نباشد این تحریفات در ذهنِ نسل جدید به واقعیت‌های تاریخی تبدیل می‌شود. 

شاید وقت آن رسیده  که ساخت سریال‌های فاخر درباره میراث ملموس یا ناملوس ایران را برنامه‌ریزی کنیم تا مبدأ این شخصیت‌ها با چهره‌ای غیرواقعی در ذهن مخاطبان خارجی یا حتی داخلی کشورمان تثبیت نشوند.

زیرسوال بردن تاریخ با "حشاشین"، تلنگر جدی به سریال‌سازان

نکته دیگر انتشار گسترده آن در کشور ایران که به واسطه پلتفرمِ در نمایش‌خانگی و شبکه‌های اجتماعی اتفاق افتاد نیازمند ورودِ ساترا بود که چند روزی است هیاهوی آن برپا شده است. پس از ورودِ ساترا و حذف آن از پلتفرم‌های نمایش‌خانگی برخی ساترا را به خاطر این ورود محکوم و بخش عمده‌ای دیگر این ورود را تحسین کرده‌اند. 

اما مشخص نیست چرا عده‌ای  اصرار دارند چنین سریال‌هایی در سطح گسترده‌ای پخش شود و نسل جدید خصوصاً نظاره‌گر چنین تحریفات تاریخی در آثار نمایشی باشد. البته نباید این انتقادها را هم نادیده بگیریم که چرا به جای این همه سریالِ آپارتمانی، زودبازده و حتی تاریخی معطوف به دوران قاجاریه، به فکرِ ساخت آثار نمایشی که بتواند تاریخ ایران را روایت کند،‌ نیستیم که «حشاشین‌ها» جزو برنامه‌های کشورهای خارجی است حتی تاریخ و قهرمانان و واقعیت‌هایش را از آنِ خود کنند و روایتگرِ اصلی این اتفاقات، آنها باشند.

به دنبال اعلام ممنوعیت پخش سریال «حشاشین» در پلتفرم‌ها و حذف این مجموعه نمایشی از نمایش‌خانگی، پیمان جبلی رئیس صداوسیما هم درباره پخش نشدن این سریال در ایران واکنش نشان داد: «ساترا مسئولیت دارد تا جلوی پخش محتوای تحریف شده که به درک اجتماعی لطمه می‌زند و افکار عمومی را منحرف می‌کند را بگیرد. سریال حشاشین براساس واقعیت نیست، بلکه تحریف تاریخ است و ساترا برای پخش آن به سکوها تذکر داده و سکوها هم حذف کردند.»

چرایی ممنوعیت را البته چند روزِ گذشته مسئولین ساترا هم اعلام کردند که «پخش سریال های خارجی در پلتفرهای داخلی پس از انتشار مورد بررسی قرار می‌گیرند و اصطلاحاً سریال‌های خارجی مشمول ممیزی پسینی هستند، به همین دلیل انتشار سریال مصری «حشاشین» از امروز توسط معاونت پایش و نظارت ساترا براساس رای و نظر شورای صدور مجوز ساترا ممنوع اعلام شد.

سریال «حشاشین» محصول کشور مصر است و روایت آن از تاریخ اسلام متضمن تحریف‌های فراوانی است که به نظر می‌رسد با رویکرد سیاسی مغرضانه تولید شده است. بر همین اساس طبق نظر شورای صدور مجوز ساترا انتشار سریال «حشاشین» (The Assassins)، در رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر ایران مورد تأیید نیست.»

هرچند این سریال در نگاه اول سعی کرده روایتی از زندگی حسن صباح و ترکان سلجوقی و فرقه اسماعیلیه را به تصویر بکشد، اما به شکلی ناشیانی این روند تاریخی را بدون درنظر گرفتن فواصل معنادار میان دوران زندگی شخصیت اصلی با برخی شخصیت‌های مطرح شده  مثل عمر خیام و خواجه نظام الملک را بهم  مرتبط کرده که می‌تواند نقطه عطف شکل‌گیری سئوالی باشد که اصولاً؛ چرا باید کشور دیگری تاریخ ما را آنهم کاملاً ناشیانه روایت کند؟

انتهای پیام/